Ελύμνιος : Σιβυλλικά και ανάλεκτα!..

 Σιβυλλικά και ανάλεκτα!..

Γράφει ο Δημήτρης Αποστόλου - « Ελύμνιος »


« Δίπλα ο λοστρόμος με παλιά, πειρατική πλεξίδα, κι΄αλάργα μας το σκοτεινό λιμάνι του Γκαμπές...» Εsmeralda Ν. Καββαδίας
...Και βέβαια σκοτεινή η « Σύρτις Μικρά » των αρχαίων, που σήμερα έχει φωτίσει η εκβιομηχάνιση της Τυνησίας και που το Τούνεζι αποτελούσε παλιότερα ιδανικό τόπο σπογγαλιείας για τους δικούς μας τους σφουγγαράδες Δωδεκανήσιους...

« Στο Τούνεζι, στη Μπαρμπαριά...μας έπιασε κακοκαιριά...»

( Βασίλης Τσιτσάνης )

Όμως, ρότα δική μας προς τον σοροκο-λεβάντε, τη Λιβυκή κόστα της « Σύρτης Μεγάλης » των παλαιότερων... Ά ναί!..και Κυρηναϊκή και Κυρήνη οι ανατολικές της ακτές...και σμάρι οι πόλεις του πρώϊμου των Ελλήνων αποικισμού...και η Βάρκη, κι΄η Απολλωνία, κι΄η Βερενίκη ( σημερινή Βεγγάζη )... κι΄η Αρσινόη, κι΄η Ταύχειρα, κι΄άλλες...κι΄άλλες, διάφορες και πολλές... Και νά πως αειναύτες προγόνοι μας, ταξιδεύανε « Μαρτολογικά » - μέχρι και χρόνια Μεσαιωνικά.

« Λοιπόν, Σύρτις Κυρήνη. Από Απολλωνιάδος εις Φοινικούντα, στάδια ρ’, κώμην έχει ορμίζουσαν τοις αφ΄εσπέρας ανέμοις, όρμος εστί θερινός και ύδωρ...και είναι δύο νησία αλάργο μίλιν α’ και απάνω του στέκει ένα βουνή και είναι υψηλόν και τζημαρόλον...».



Κάνθος : Από την Κήρινθο...στην Κυρήνη...

Μ΄αλήθεια... τί άραγε να γύρευε ο δικός μας αειναύτης - ο Κηρίνθιος Κάνθος – ( στα χρόνια της « Αργώς » ) κάτω στην Κυρηναϊκή;.. ( Παραλληλίστε τους λεκτικούς τύπους και τις ηχητικές συγγένειες, των όσων προανέφερα )... πάρτε μια γεύση απ΄το υπέροχο πλάτιασμα του αρχαιοελληνικού μας πολιτισμού και αισθανθείτε υπερήφανοι σαν Έλληνες...πριν το συμπατριώτη μας αργοναύτη τον βρεί η φονική πέτρα του Κάφαυρου...γιατί στη συνέχεια...« ουκ έμελε νοστήσειν Κήρινθον υπότροπος - δεν ήταν γραφτό του να ξαναγυρίσει στη γλυκιά την Κήρινθο!..»).( Σημ. Τον Κάνθο τον σκότωσε με πέτρα ο Λίβυος βοσκός Κάφαυρος... και για το σημερινό Έλληνα...πάντα καραδοκούν με φονικές πέτρες οι κάθε λογής ανθελληνικοί Κάφαυροι - « κάφροι!.» ).



Θα σε πάω στα Μαντεία!..

Φιλομαθής - εθνογραφικός περιηγητής, τις ώρες της λιμανίσιας εξόδου μου...έτυχα της φιλίας και της « ξενάγησης » ενός ηθαγενούς Λίβυου ( Τουαρέγκ-Ταμασέκου ), ζητώντας να μ΄οδηγήσει ( εσωτερικότερα λίγο ) σε καταυλισμό καμηλιέρηδων της κοντινής αμμώδους ερήμου... Κι΄αφού συνέβη αυτό ( πάντα αποκομίζοντας εμπειρίες ), ορίσαμε την επόμενη μέρα συνάντησης ( εγώ με αδημονή...), γιατί μου είπε σπαστά...( στη μισή μπερμπερίνικη - μισή ευρωλατίνικη γλώσσα του )... « αύριο...θα σε πάω...στα Μαντεία!.. ». ( Μαντεία!.. λέξη που μου την είπε ελληνικότατα!..). Έμεινα άναυδος!. Σαν πήγαμε κατοπινά, είδα μια συστοιχία ταπεινή μικρότατων κτισμάτων θολοσκέπαστων ( σαν όπως τα δικά μας αργιλόκτιστα φουρνάκια των χωριών ), ν΄απλώνονται σποραδικά στ΄αμμουδερά ερμοτόπια...ή πάλι, σαν όπως των Εσκιμώων τα « ιγκλού » στη βουβή ( εκείνα ) απεραντοσύνη των πάγων... Μια και μοναδική είσοδος, μ΄ένα τουλπάνι - μισοτούλπανο σε χρήση πόρτας, ( αλλά και σίτας προστατευτικής, της σαν την άχνη σκόνης ), μισόκρυβε την ένοικο...κι΄ήταν μια ευτραφής φελλάχα γηραιά, με ξέπλεκα ως κάτω τα λιγδερά της ( απ΄τον ίδρω ) τα μαλλιά, όσα που ξέφευγαν από το άσπρο της σκιάδι ( τσεμπέρι, που κουκούλωνε το δέμας της ως κάτω )... Σίβυλλα!.. ( σκέφθηκα... κόρη του Δία - η Ηροφίλη )... ως ήταν ανακούρκουδη και καθιστή σε στάση οκλαδόν...



Σιβυλλικά και μακάβρια : « Να σε πω το μοίρα!..»

Αντί ενός ασήμαντου αραβικού νομίσματος, σου κοίταγε ψηλαφητά - σαν να ΄τανε δερματολόγος ιατρός - την κάθε σου παλάμη... με προσοχή μετά σου έψαυε με τ’ ακροδάχτυλα τ΄αυλάκια του μετώπου...και μ΄ένα συνεχές ακατανόητο « βερβερικό » μουρμουρητό... « βαρ - βαρ - βαρ - βαρ...» ( ψελλίσματα, όπως παλιά οι μάντισσες « Πυθίες » ), σου έδινε « χρησμό!.. ». Και όλα αυτά...διακοπτόμενα απ΄το σαρκώδες - γλήγορο πλατάγισμα ( έξω απ΄τα χείλια της ) της γλώσσας, για ξορκισμό κάθε κακού... Για ΄μας ( που καταλάβαινε ) αλλοδαπούς, κόπιαζε με χειρονομίες πιότερο, με έμφαση σωματική κι΄ένα μικρό ραβδάκι που κρατούσε ( σαν όπως μάγισσες παλιές ) να χαρακώνει νούμερα στην άμμο και νεκροκεφαλές και σχήματα περίεργα... Κέρωσα!.. Ναί, ήμουν ο ποιητικός « Στρατής θαλασσινός » ανάμεσα σ΄αγάπανθους, τους νεκρικούς αυτούς ασφόδελους των νέγρων!.. ( Δεν είναι της στιγμής να αποκαλύψω τί μου πρόβλεψε... ή μάλλον τι κατάλαβα απ΄όσα μου ΄πε ( και σχεδίασε ) η Λίβυα « Πυθία μου »... Κάποια από ΄κείνα τα νοούμενα, θαρρώ αληθευτήκαν... Αλλά ο κύκλος των προφητειών... δεν έκλεισε ακόμα!..).



Μαντείο του Διός - Άμμωνος Ρα!..

Αλήθεια...αναρωτήθηκα. Από ποιούς κόσμους τάχα έρχονταν τούτες οι Σίβυλλες;.. Από τι κόσμους αλληγορικούς οι μαγικές εκείνες σημειολογίες;.. Κι΄η χρονομηχανή του μυαλού μου σαν όραμα σκιερού Δροσουλίτη ( όχι της απέναντι Μινωϊκής Κρήτης ), αλλά ψηλότερα της κοσμοξάκουστης Μακεδονίας...έφερε μεσ΄ στο φιλέρημο λιβυκό άνεμο...στραφταλιστό το φάντασμα του πιο μεγάλου εστεμμένου κάποτε ολάκερου του κόσμου...του Στρατηλάτη Μεγαλέξαντρου!!..για να δεχθεί εκεί την « αποθέωση » στο περιώνυμο - που χρόνια δέσποζε στην έρημο - Μαντείο του Άμμωνα - των Αιγυπτίων Ρα!.. Ναί!..το Μεγάλο Μαντείο του Διός στην όαση της Σίβα, παρέμενε εκεί!.. Δεν χάθηκε ποτές!.. Και οι σημερινές φελλάχες μάντισσες, ήταν οι σύγχρονες « Πυθίες »... που ναί!..ακόμη έδιναν χρησμούς!..



« Αιέν των μυστηρίων το φως το περιιπτάμενο...»

( Οδυσσέας Ελύτης )

Είναι φορές απροσδιόριστων συναισθηματισμών, παράξενων στοχασμών κι΄ αφαίρεσης χαυνωτικής - ίσως φορές υπναγωγής - που κάποιοι σου συλλογισμοί ξεχύνονται σαν άτια αχαλίνωτα ( « με σιδερένιες τις οπλές » τα θέλει ο φίλος ποιητής )... φορές που συνδαυλίζεις τις φωτιές του Αη-Γιαννιού του « Ριγανά » απάνω στο « Λιοστάσι » κι΄εκείνη την επώδυνη « πυρόβαση »... που παρακολουθείς τα έθιμα του Κλήδωνα - ( τις « Κληδωνίες » των παλιών ελλαδιτών )... στ΄« αμίλητο νερό »...στ΄ασπράδι του αυγού μέσα σε τούτο το νερό ( που όλο αναδεύει μέδουσες και τερατομορφές )... που στέκεσαι στα ξόρκια και στα γήτεια... κι΄αλλού στα « Μερομήνια » τα προγνωστικά, τις « Δρίμες » τις απαγορευτικές...τις « αποφράδες μέρες »...που στέκεσαι στις πρακτικές των πλήθος άλλων του λαού παράδοξων εθίμων!.. Κι΄αναρωτιέσαι κι΄απορείς... ποιοί κόσμοι άραγε αλλοτινοί μας τ΄άφησαν προικιά μας!..



« Ρίχνω μια πέτρα στο γιαλό, ξηγώ το όνειρο καλό!.. »

( Λαϊκό γνωμικό )

Το λέγανε παλιές Λιμνιώτισσες που - ονειρομάντισσες σωστές - ερμήνευαν τα όνειρα προς το καλό ( σαν... ξέχωρα τα όνειρα αυτά ήτανε εφιάλτες )... κι΄άκου να δεις!..βγάζαν χρωματιστές ( ψηφιδωτές ) πετρούλες απ΄τα ρωμαϊκά ( της « Παναγίτσας » ) τα μωσαϊκά ( στο κέντρο από τα « ψάρια » - που πιθανόν βρισκόταν εξορκιστικό « γοργόνειο » ) και με ευχή για το καλό...ρίχνανε το κακό στη θάλασσα για να μερέψει!.. Ο Τολστόϊ έλεγε πως « δίχως Ελληνομάθεια δεν γίνεται παιδεία » κι΄εμείς με την ντόπια « Ελυμνιο-μάθεια » ανακαλύπτουμε την αρχαία ονειρομάντιδα - ελλάσσονα θεότητα - Βριζώ...που έκρινε - ερμήνευε τα όνειρα ( κρίνει η Βριζώ = « Κρίνη Βρίζα ») και λατρευόταν απ΄τους ναυτικούς, που τις δωρίζαν τάματα ( τα ρίχνανε στη θάλασσα )...και η συνέχεια ( για μένα ) τοπωνυμική... Προσέγγισε κανείς σωστά κι΄ιστοριογνωστικά ( ως θα ΄πρεπε ) το ακτωνύμιο « Κρίνη Βρίζα » του Ελυμνίου...που σήμερα δυστυχώς - δυστυχέστατα μένει στις μνήμες μόνο των παλιών;... ( Το είχα ανακοινώσει στην Αρχαιολογική Ημερίδα Αιδηψού ( πριν δέκα χρόνια ), αλλά τα πρακτικά...ακόμη εν αναμονή ). Γιατί, πρώτη του ακτωνύμιου μετάλλαξη προήλθε απ΄ τις δραστηριότητες των τότε μεταλλείων, σαν « Πρώτα μεταλλεία », ή σαν « στου Παπαντωνάτου », κι΄η δεύτερη προέκυψε απ΄τις εγκαταστάσεις τις υπάρχουσες εκεί του « Βιολογικού Καθαρισμού ». Τα τοπωνύμια κρατήσαν ως τα σήμερα την ιστορία την μακραίωνη του τόπου μας ( ως τη Μυθολογία ) και προσοχή στις όλο και νεώτερες ( και ιδιαίτερα τουριστικές ) δραστηριότητες... Όχι βέβαια απ΄τις εξυπηρετικές κοινωνικές και αναπτυξιακές υποδομές ( τις τόσο χρειαστές - και ποιός θα το ΄λεγε; ), αλλά η προσοχή συνίσταται στις πολιτιστικές του τόπου μας υποδομές, στην επαγρύπνηση των συναφών φορέων του πολιτισμού, στην τοπική λαογραφία μας - την πολιτιστική παιδεία... Η ιστορία επαφίεται στα χέρια του λαού - και απαιτεί την πάσα προσοχή μας.



Οροβίαι - ο Σελιναίος Απόλλων...

Όχι!..Για την Ελλάδα με την τεράστια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, δεν είναι δύσκολο ν΄αποφανθεί κανείς. Η πολιά μας αρχαιότητα πληροφορώντας νουθετεί...Για όσους την ακολουθούν ...διδάσκει!.. Και προκειμένου για ΄μας, τους προνομιούχους της βορειο-ευβοϊκής αρχαιότητας, τους προικισμένους με το αρχαϊκό Μαντείο - το « αψευδέστατο » - του Σελινουντίου ( Σελιναίου ) Απόλλωνα των Οροβιών και την σε βάθος χρόνων λειτουργία του, τα πράγματα γίνονται πιο κατανοητά κι΄ευκολότερα. Γιατί σίγουρα το Μαντείο αυτό υπήρξε εναργές λειτουργικό Ιερό, κέντρο χωροταξικής επιμέλειας της περιοχής, πηγή ηθικών συμπεριφορών και σημαντικών πρακτικών υποδείξεων, που τα κατάλοιπά τους επιβιώνουν ως τα σήμερα...Για σκεφτείτε το, λίγο. Δεν φαίνεται λογικό;.. Το παράξενο θρόϊσμα κάποιου δέντρου-στοιχειού, που ερμηνεύαν τον αχό του...δεν προκαλεί κάποιο ενδιαφέρον ως τα σήμερα;..Το αλλόκοτο πέταγμα κι΄η κραυγή κάποιου νυχτοκοράκου, δεν μας τρομάζει ως τα σήμερα;.. Ο απόηχος κρούσης ενός κρεμαστού μπακιριού ( των αρχαίων « χαλκείον » - σαν η καμπάνα ) δεν τραβάει την προσοχή μας και σήμερα;..Το μισγάγκειο σούρσιμο του νερού στο φαράγγι δεν έχει τη δική του παρασημαντική;...Κι΄όσο για τα ψελλίσματα κάποιας « Πυθίας » - ίσως μπορεί της Αφροδισίας...πως να μη μεταφέρεις με νοερή σιγουριά τα χρησμικά και ευχαριστήρια λόγια της, στους Άρχοντες του τόπου - Θεούς - και Ιερουργούς, που εξασφάλισαν με σύνεση και ήθος τη ζωούλα της, μ΄ανάθεση στο Απολλώνιο των Οροβίων Ιερό!.. Και να εδώ...μια σπαραγματική « υπαπαντή » απ΄τη σοφή μας την ευβοϊκή - την τοπική μας αρχαιότητα...



Αφροδισία : Ελευθέρα και Ιερά...

« ΑΝΕΘΗΚΕΝ ΑΦΡΟΔΙΣΙΑΝ ΕΛΕΥΘΕΡΑΝ ΤΩ ΑΠΟΛΛΩΝΙ ΤΩ ΣΕΛΙΝΑΙΩΙ ΙΕΡΑΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΑΝ ΤΩ ΘΕΩΙ ΑΡΧΟΝΤΩΝ ΠΑΡΗΝ...ΑΣΤΥΝΟΜΩΝ ΠΑΡΗΝ...ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΘΕΟΙ ΚΑΙ ΘΥΤΑΙ »

Τιμή και Φως και Δόξα και Αεί Κληρονομιά της απασέων πεφιλημένης Πατρίδας μας!!..

Δ.Α. - « Ελύμνιος »